|
Pozwolę sobie zacząć temat, tak z marszu, póki mam świeże wrażenia po "Idiocie". Będzie to kilka luźnych uwag, ale osobom, które „Idioty” nie znają, a zamierzają przeczytać odradzam ich lekturę.
Jako że było to moje drugie podejście do powieści, wziąłem się na sposób i, żeby znów nie odpaść, postanowiłem bardziej niż zwykle zwracać uwagę na kwestie formalne. W przypadku "Idioty" zresztą, mam wrażenie, łatwiej zachować taki dystans, niż w przypadku wielu innych książek Dostojewskiego. Tamte dość prędko oszałamiają swoją niezdrową, gorączkową atmosferą, wzbudzają, że tak powiem "bojaźń i drżenie" - co u mnie przekłada się też na sposób czytania: z wypiekami, niedowierzaniem, przejęciem... Dlatego pewnie zwykle dotąd nie wracałem do raz już przeczytanych pozycji. W "Idiocie" owa Dostojewska mroczna dziwność oczywiście też jest, ale przytłumiona, podskórna, czasem wychynie... ale dopiero w finale ujawnia się w pełni, zadaje ten błyskawiczny cios, jak żmija.
Pewnie przez to nastawienie na formę rzuciła mi się w oczy wyraźna teatralność "Idioty". Wydaje mi się, że taką konwencję można łączyć ze "sferą" (społeczną) w jakiej toczy się akcja. Poszczególne rozdzialiki układają się jak sceny w sztukach teatralnych. Każda z czterech części powieści stanowi odrębny akt, ze swoją strukturą, zaskakującymi zwrotami akcji i punktami kulminacyjnymi (przeważnie są to widowiskowe sceny zbiorowe we wnętrzach). Pojawiają się też takie charakterystyczne akcenty - tu scena pastoralna, tam komedia omyłek, sceny melodramatyczne… Misternie i teatralnie budowana jest też dramaturgia całości. Jest takie powiedzenie, że jak w pierwszym akcie na scenie jest strzelba, to wiadomo, że w czwartym padnie strzał, prawda? Lektura "Idioty" była dla mnie tym ciekawsza, że zupełnie nie wiedziałem jak się rzecz skończy - dobrze czy źle, tak czy innaczej? Dostojewski gra z czytelnikiem, pozwala snuć domysły odnośnie mniejszych i kluczowych wątków, niczym autor powieści kryminalnej, przy czym przeważnie chodzi o kwestie psychologiczne, uczuciowe... Ale nie tylko. Wszak w drugiej części powieści pojawia się nóż…
Jeśli chodzi o „scenografię”: jest w „Idiocie” kilka miejsc, które szczególnie zapadły mi w pamięć. Przedział w pociągu, gdzie zawiązuje się akcja powieści, zielona ławka o poranku. Ale najbardziej mroczny dom Rogożyna – już w czasie pierwszej tam bytności księcia. Są to dla mnie rzeczy dość tajemnicze, mam wrażenie, że coś się jeszcze tu kryje, może będę musiał jeszcze kiedyś wrócić do „Idioty”, spróbować połapać rzeczy, które teraz mi umknęły.
Muszę powiedzieć, że to że nie sięgnąłem od razu do „Biesów”, pozwoliło wybrzmieć „Idiocie”, lepiej usłyszeć przygnębiającą wymowę całej powieści. Smutkiem napawają losy bohaterów, trudno pojąć to wszystko z Nastasją Filipowną, Rogożynem i księciem, żal Agłaji, w tle pozostaje też figura Wiery Lebiediew, Lizawieta Prokofiewa. Inne osoby i wątki. Mam jednak wrażenie, że za tym wszystkim kryje się jeszcze jakaś zagadka.
|
Zaloguj się
Zarejestruj się
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
.
