Ultima Thule

Czy dokonuje się jeszcze studyjnych zapisów analogowych?

Pożegnanie z kasetą

Kaseta i magnetofon - przez kilkanaście lat główne symbole rynku muzycznego - nieubłagalnie znikają z obiegu. Sieciom handlowym nie opłaca się już dla nich trzymać miejsca na półkach

Wszechobecna do niedawna kaseta magnetofonowa odchodzi na emeryturę cicho i niespostrzeżenie. Przypomina o sobie już tylko czasem - tak jak wczoraj, gdy Currys, największa sieć z elektroniką w Wielkiej Brytanii, ogłosiła, że definitywnie zaprzestaje sprzedaży kaset. Magnetofony umożliwiające ich odtwarzanie Currys utrzyma w sprzedaży najdalej do końca roku. Inne brytyjskie sieci, jak np. Woolworths, już jakiś czas temu wycofały kasety i odtwarzacze z oferty.

W Polsce dzieje się podobnie. - Kasety magnetofonowe i VHS umierają. Sprzedają się ich śladowe ilości, dosłownie kilka sztuk miesięcznie - twierdzi Artur Adamowicz z ElectroWorld, sieci, która podobnie jak Currys należy do tej samej międzynarodowej grupy DSG. - Pożegnamy się z nimi w Polsce jeszcze w tym roku, nie opłaca się już dla nich trzymać miejsca na półkach.

Ludzie nie kupują

Kasetę magnetofonową stworzył Philips w 1963 r. Już dwa lata później na rynek trafiły pierwsze kasety z nagranymi albumami. Jedną z przełomowych dat w karierze kasety był rok 1979 - wtedy japońska firma Sony wypuściła na rynek pierwszego walkmana - legendarny przenośny odtwarzacz kaset. Lata świetności kasety to przełom lat 80. i 90. W Polsce w czasach PRL jedyną powszechnie dostępną marką kasety był Stilon Gorzów (zachodnie kasety Agfa, Basf czy Sony dawało się zdobyć tylko w Peweksach). Potem, w pierwszej połowie lat 90., stoiska z pirackimi kasetami to jeden z najbardziej charakterystycznych widoków w stolicy. - Na kasety kopiowało się płyty winylowe i CD, nagrywało koncerty i kawałki z radia, robiło się własne składanki. Przenośny magnetofon prawie zawsze zabieraliśmy na imprezy w plenerze - wspomina 35-letni Grzegorz z warszawskiego Mokotowa.

W 1989 roku w Wielkiej Brytanii sprzedano 83 mln nagranych kaset. W roku 2000 - 53 mln sztuk. W roku ubiegłym już tylko 100 tys. W Polsce według danych Związku Producentów Audio-Video liczba sprzedanych kaset spadła z 10,3 mln sztuk w roku 2001 do 100 tys. sztuk w roku minionym. Dla porównania - płyt CD sprzedano u nas w 2006 r. prawie 8 mln.

Kasetę pokonały najpierw płyty CD, a potem muzyka w plikach cyfrowych. - Nie wydajemy niczego na kasetach już od ponad dwóch lat - mówi Piotr Kabaj, szef wytwórni EMI Polska. - Ostatnią naszą kasetą była "Watra" Wilków, jej wydania życzył sobie zespół. Sprzedaliśmy jej tylko tysiąc sztuk.

Dziś najłatwiej o kasety na Allegro.pl (gdzie ludzie sprzedają swoje stare kolekcje) oraz w sklepach internetowych z muzyką alternatywną (punk, HC, reggae). Ale nawet niezależne niszowe wytwórnie pożegnały się z kasetami. - Od roku ich nie wydajemy - mówi Mariusz Długokęcki z katowickiej wytwórni W Moich Oczach (prowadzącej także sklep w sieci). - W ofercie kaset mamy jeszcze dużo z dawnych zasobów, ale ich sprzedaż to nie więcej niż 5 proc. naszych obrotów. Zamawiają je głównie ludzie z niewielkich miejscowości.

Pamiątką dawnych czasów pozostały kasety z archiwalnymi nagraniami kurzące się gdzieś na regałach lub wożone w schowkach samochodów (starsze modele aut miewają tylko odtwarzacz kasetowy). Na Wyspach - jak szacuje brytyjski dziennik "Telegraph" - starych kaset wciąż jest w użyciu około pół miliarda.

Technologie na emeryturę

Popularnych technologii, które przechodzą nieubłagalnie do muzeum, jest coraz więcej. Podobnie wygląda los kaset VHS, które zadebiutowały na rynku w 1976 r. (technologię tę przeforsował koncern JVC po ciężkiej walce rynkowej z Sony i Philipsem, które promowały alternatywne nośniki Betamax i Video 2000). W Polsce pierwsze odtwarzacze wideo VHS pojawiły się na większą skalę w latach 80. - taki sprzęt był wówczas wyznacznikiem wysokiej pozycji społecznej i atrakcyjności towarzyskiej. Na seanse wideo w prywatnych mieszkaniach schodziły się tłumy znajomych, by oglądać takie przeboje, jak: "Akademia Policyjna", "Rambo", "Commando" czy "Lody na patyku".

Co ciekawe, o ile same kasety VHS sprzedają się bardzo słabo, to odtwarzacze VHS radzą sobie nie najgorzej. Ich sprzedaż spada stosunkowo wolno - zaledwie o 15-20 proc. rocznie - i to mimo że są one obecnie droższe niż odtwarzacze DVD. W dodatku rośnie popularność odtwarzaczy typu combo - połączeń VHS i DVD. - To dlatego, że ludzie mają w domach sporo starych kaset VHS - opowiada Adamowicz.

Emerytką jest już dyskietka (tzw. floppy disk 3,5 cala o pojemności 1,44 MB), przez lata nieodłącznie związana z komputerem osobistym. Dyskietka (stworzyło ją Sony) zadebiutowała w pierwszej połowie lat 80. W roku 1998 sprzedano łącznie na świecie ponad 2 mld dyskietek. W 2006 r. było to już 700 mln.

- Dyskietki są wykorzystywane już tylko przez firmy. W ubiegłym roku sprzedawaliśmy co najmniej 500 sztuk dyskietek miesięcznie w każdym sklepie, teraz o 40 proc. mniej - opowiada Wioletta Batóg z Media Saturn Holding Polska (właściciel sklepów Media Markt oraz Saturn). Electro World wycofuje dyskietki ze sprzedaży w tym roku. - Przez ostatnie kilka miesięcy mocno spadły ceny kart SD i innych pamięci przenośnych i sprzedaż dyskietek się załamała - tłumaczy Adamowicz.

W sklepach z elektroniką coraz trudniej jest kupić też kineskopowe monitory do komputerów. - W ubiegłym roku mieliśmy jeszcze w każdym markecie pojedyncze sztuki na półkach, teraz zostały całkowicie zastąpione przez monitory LCD - mówi Batóg. Do lamusa przechodzą faksy wypierane powoli przez pocztę elektroniczną oraz tradycyjne (niecyfrowe) aparaty fotograficzne i klisze.

Powoli wypierane będą zapewne także zwykłe telewizory kineskopowe. Ich sprzedaż - zwłaszcza w dużych miastach - jest coraz mniejsza. - Największe koncerny światowe, jak np. Sony, już takich telewizorów w ogóle nie produkują - mówi Adamowicz. Batóg: - Telewizory kineskopowe stanowią obecnie niewiele ponad 5 proc. sprzedaży wszystkich telewizorów, a jeszcze rok temu było to nawet 20 proc. Zastępują je głównie telewizory LCD.

CD w odwrocie, winyl w natarciu

Czy do lamusa trafi wkrótce także płyta CD, która najpierw tak skutecznie wyparła swoją starszą winylową siostrę, a potem przyczyniła się do zniknięcia kasety? Dziś sama jest zagrożona - muzyka ściągana przez internet lub na telefony komórkowe i zapisywana na komputerze bądź w pamięciach przenośnych odtwarzaczy MP3 sprawiła, że płyta CD staje się zbędna.

- CD zniknie w najbliższym czasie - twierdzi Adamowicz. - Zamiast płyty klient dostanie w sklepie kartę SD czy jakąś pamięć przenośną. Zwłaszcza że urządzenia z wyjściem na USB są mocno upowszechnione. Nawet jeśli ktoś ma w samochodzie zwykły magnetofon kasetowy, to może pod niego podłączyć pamięć przenośną.

W rychłą śmierć płyty CD zupełnie nie wierzy jednak Piotr Kabaj z EMI Polska. - Jej ranga się skurczy, ale jeszcze długo pozostanie głównym źródłem przychodów wytwórni. CD to wygodny nośnik. Na kasecie nie dawało się zapisać muzyki cyfrowo ani szybko wybrać ulubionego utworu, a płyta nie ma tych wad. W dodatku na rynku jest ogromna liczba odtwarzaczy CD, do których ludzie będą kupować płyty - mówi Kabaj.

Powracający sentyment melomanów potrafi czasem zaskoczyć. Ostatnio i na świecie, i w Polsce daje się zauważyć renesans płyt winylowych. Służą już nie tylko didżejom do miksowania. - Ludzie chcą ich słuchać na gramofonach, uważają, że muzyka z czarnej płyty brzmi cieplej, ma swoją duszę. O winyle pyta tak wielu klientów, że postanowiliśmy wznowić ich wydawanie - mówi Mariusz Długokęcki z wytwórni W Moich Oczach. - Na pierwszy ogień pójdą reedycje archiwalnych nagrań polskiego punka i reggae, m.in. koncertu Siekiery w Jarocinie, Armii, Izraela. Wydamy je na winylach jesienią.