Ultima Thule

Symbolicznie - kilka słów o zespole Azra. Symbolicznie, bo (o czym za moment) z ich twórczością, w tej chwili, nie jest zbyt łatwo się zapoznać. Ale także dlatego, że w krótkim czasie zostawili po sobie OGROM materiału i być może potrzeba przynajmniej kilku miesięcu, a być może nawet lat, by o tym napisać

Azra to zespół z Zagrzebia, prowadzony przez Branimira Štulića. Zacznę od końca. Otóż cały problem polega na tym, że Branimir - człowiek wygadany i wielce oryginalny w wielu poglądach (obecnie prowadzi ponoć ascetyczne życie na emigracji w Holandii) - w pewnym momencie pokłócił się z Croatia Records, czyli obecnym wcieleniem dawnego Jugotonu, oryginalnego wydawcy Azry. Konflikt ten doprowadził do dość dużego meltdownu, prowadzącego dalej do stwierdzeń, że po pierwsze Croatia Records nie ma prawa do jego nagrań, a w ogóle to on nie jest Chorwatem, bo jego państwo to Jugosławia, on jest Jugosławianinem, a że jego paszport jugosławiański już jest nieważny, a państwo nie istnieje, to on się nie deklaruje. Co ciekawe swoje obywatelstwo zaproponowały mu zresztą i Chorwaci i Serbowie, no ale on stwierdził, że nie, nie jest również Serbem, a wszystkie państwa istniejące na gruzach dawnej Jugosławii są okupantami (aczkolwiek ewentualnie jeśli ma wybierać, to przewrotnie może się uznać za Macedończyka). No i tak to. W każdym razie cała ta historia sprawia, że reedycji płyt nie ma i nie będzie, streamingów też nie. Trzeba uciekać się do nielegalnych źródeł...

Azra zaczęła skromnie - w 1980 roku, od 38-minutowej płyty pozbawionej tytułu. Ale potem pan Branimir eksplodował. W 1981 i 1982 roku Azra wypuściła dwa epickie dwupłytowce "Sunčana strana ulica" (Słoneczna Strona Ulicy) oraz "Filigranski pločnici" (Filigranowe Chodniki). Mało? Między nimi udało się jeszcze wypuścić potrójny album "Ravno do Dna" (chyba nie muszę tłumaczyć tytułu), na którym sporo materiału było premierowego. Miał lot pan Branimir. Być może dlatego trochę się wypaliło, bo choć później Azra działała aż do końca dekady, to już raczej nigdy nie było to.

Ze wszystkich zespołów tamtejszej nowej fali, Azra jest chyba najbardziej tradycyjna, rootsowa. Dużo tu klasyki, starego rock'n'rolla, wymiętoszonego grania z garażu, czasem szeździesiony, rozmaitych stylizacji, a i jakaś folkowa wrażliwość - w czym pomaga niekiedy dość bagnista i błotnista produkcja nagrań, nie ma co spodziewać się hi-fi Może nie tyle czysto muzycznie, ale z ducha, te dwupłytowce mają coś w sobie z "Exile on Main St." Stonesów, jest to niekiedy podobny rodzaj twórczego bałaganu i kłaniania się tradycji, ale w nonszalancki sposób. A Štulić zaś jest poetą. Dość sentymentalnym, niekiedy kruchym i wrażliwym, ale czasem potrafiającym przywalić wulgaryzmem czy mocniejszą linijką. Swój chłopak, chyba z dość dużym darem obserwacji świata i z sercem na dłoni.

I na koniec wątek, który mnie dość wzrusza. Jednym z wielu tematów, które zespół Azra poruszał na swoich epickich albumach była Polska. Zaczęło się w 1981 roku od numeru "Polska w Moim Sercu":

Gdańsk, lata osiemdziesiąte
Kiedy jesień powiedziała "NIE"
Gdańsk, lata osiemdziesiąte
Skrzyżowaliśmy palce
Górnicy, studenci, stoczniowcy, wszyscy z nas
Gdańsk, lata osiemdziesiąte
Wrzące fabryki
Dwa razy nie wysyła się czołgów na robotników
Nie odważyli się
Wygraliśmy, wszyscy my
Polska w moim sercu
W moim sercu mazurek
Polska
Nigdy nie wydała Quislinga
Każdego dnia polonez
Dzwoni do moich drzwi
Polski bursztyn
Bransoletki
Zegarki ze wschodu
Szyberdachy za pół ceny
Papa Wojtyła i ja



Rok później pojawił się jeszcze bardziej poruszający numer. "Wiosna - nawet 13 grudnia".

Wiosna jest nawet w grudnia
Trzynastego
Lub jakiegokolwiek innego
Wiosna za barykadą
Z podniesioną ręką
Czy wątpisz w swoje dzieci?
Myślisz że nie pamiętają?
Powiedz
Czy pytają cię o drogę do nieba?
Cena jest pewnie wysoka
Powiedz
Czy pytają cię ze złością?
Nic nie ukrywam
Nie chcąc wiele, tylko życia



Zdjęcie z okładki płyty "Filigranski pločnici". Uważajcie na milicyjne Zastavy!

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

O, dzięki, kiedyś zastanawiałem się, czemu tak trudno znaleźć mój ulubiony numer Azry, czyli "Balkan" gdziekolwiek. Jeśli dobrze kojarzę, to Maleńczuk z tego numeru wziął muzykę do numeru "Sługi za szlugi", ale to wątek poboczny. Na YT jest jakaś dziwna składanka, podpisana "filigranska azra", ze znajomym obrazem na okładce. "Balkan" jest na samym początku tej części.

_________________
Mężczyzna pracujący tam powiedział:

- Z pańskim forum jest wszystko w porządku.

Widziałem te youtubowe składanki, ale jeszcze nie badałem tematu, na pewno różne rzeczy są tam w oryginalnych płytowych wersjach, ale trudno mi powiedzieć czy wszystko. Co do tego "Balkana" w wersji Maleńczuka...A, nie strzępię sobie ryje

Dzisiaj czas na mały youtubowy przewodnik po Jugosławii!

Wieczór Jugosławiański w Telewizji Polskiej - dwa tygodnie przed stanem wojennym. Tak naprawdę to retransmisja kultowego, trzeciego odcinka Rokenrolera, wyemitowanego tam w Sylwestra 80/81. Ponoć powstało to tak, że w czasie nagrywek składanki "Paket aranžman", podczas sesji znalazł się przypadkiem ktoś z tamtejszej telewizji i stwierdził "fajne te zespoły, robimy im klipy". Całość została wyemitowana i skręcona jeszcze przed wydaniem albumu. Podoba mi się, jak prosto i tanio, a z klasą są zrobione te klipy - tylko ludzie i białe tło, ale jak wiele pomysłów, żeby to zagospodarować i ograć przed kamerą. Jajcarze z Idoli, kafkowsko-orwellowski Orgazam, a pomiędzy - synthowe odloty.

Električni Orgazam gra Nebo w innym odcinku Rokenrolera. Szał. Gile na Gibsonie RD pożyczonym od Milan Mladenovića z Šarlo Akrobaty.

Šarlo Akrobata - Rano izjutra w tym samym odcinku. Fatalna jakość nie przeszkadza w tym, aby dostrzec, jakie to było mocarne POWERTRIO, jak taran, eksplozja energii. Fajne zakończenie

Šarlo gra w Zagrzebiu w 1981 roku. To support przed TYM koncertem Gang of Four, który Crazy wrzucił w innym wątku! To musiał być świetny wieczór, wcale nie uważam, że Gang of Four musiało być koniecznie najlepszym zespołem na tej imprezie (a zagrali przecież znakomicie). VD szaleje na bębnach, fajne zbliżenie jak Milan TNIE solówkę, a na koniec free numer Koji, pokazujący w jakim kierunku pójdzie jego twórczość po rozpadzie zespołu. Dynamit.

Balada o tvrdim grudima czyli gościnny występ aktorski sekcji rytmicznej Šarlo Akrobaty w filmie "Dečko koji obećava" z 1981 roku. Film to taki jugosławiański, punkowy "Absolwent" - historia o chłopaku z dobrej rodziny, który na życzenie rodziców studiuje medycynę, ale w wyniku małego wypadku przechodzi nagłą zmianę osobowości, zostaje nowofalowcem, wyprowadza się z domu i zakłada swój zespół. Wspomniana sekcja Šarlo Akrobaty ma tam niemały występ aktorski - Koja ma tam ZAJEBISTĄ rolę epizodyczną (gitarzysta zespołu), VD, oprócz tego, że gra na perkusji, tylko snuje się w słuchawkach w tle i pali szlugi, co też jest dla mnie jakoś tam poruszające, biorąc pod uwagę, że zmarł młodo i zaledwie dekadę później...A sam film? Dość nierówny, ma momenty lepsze i gorsze, ale lubię go, choćby ze względu na nagromadzenie tych wszystkich postaci w różnych scenach (Idoli grają koncert u kogoś w salonie!).

Haustor - Pogled u bb czyli cięty, nowofalowy bisajd singla "Moja prva ljubav", tutaj ze stylowym teatralno-punkowo-modernistycznym teledyskiem, nagrywanym na kosmicznych blokowiskach Nowego Belgradu. Byłem tam

Też Haustor i też w swojej mroczniejszej wersji - w tv, co prawda z playbacku, ale bardzo lubię ten numer.

Ponownie Haustor w jednym z najdziwniejszych utworów i teledysków w historii muzyki rozrywkowej

Prljavo Kazalište - Crno Bijeli Svijet czyli kolejny przykład na OGROMNY wpływ 2 Tone (Specialsi i Selecter wychodzili tam na winylach na bieżąco i było to bardzo doceniane, komentowane itd.) na tamtejszy mikroklimat. Zespół fajny, sympatyczny, najpierw grali punk rock, później ska-nową falę, nic wybitnego, ale posłuchać można. Ale ten numer - HICIOR

I na koniec dwie rzeczy z cyklu FULL BLOWN OSIEMDZIESIONA:


Bebi Dol - Mustafa. Bebi Dol to ciekawa postać, córka babki z telewizji i jazzmana, który dużo podróżował po Europie, liznęła zachodniego życia jako dziecko i w ogóle. Już jako nastolatka bujała się i współpracowała z zespołami rockowymi, szybko też skumała się z nowofalowcami. Idoli wymyślili jej ksywę, Šarlo pokłócili się o to czy ją przyjąć do składu czy nie, bo był taki pomysł. Miała zresztą piękny feat na pierwszym LP Idoli z niesamowitą wokalizą w numerze "Odbrana". Ostatecznie poszła swoją drogą. Ten utwór, jej solowy, singlowy debiut, to dub pop spotykający Ninę Hagen spotykającą orient. Jest to szalenie dziwne, ale wkręca się w łeb jak cholera. Sama Bebi Dol miała potem bardzo dziwną drogę - śpiewała w hotelu w Egipcie, w międzyczasie próbowała robić swoje rzeczy na pograniczu popu, nowej fali i lokalnego folkloru, a ostatecznie została ich przegięcie kiczowatą divą, kimś pomiędzy Violettą Villas, a Lady Gagą, nawet reprezentował Jugosławię podczas jej ostatniego przed wojną i rozpadem występu na Eurowizji. Dostała jeden punkt za dość osobliwy numer o Brazylii. Myślę, że dzisiaj taki odpał byłby jednak lepiej zrozumiany

Oliver Mandic - Ona voli Kurosavu. Ten to miał dopiero dziwną ścieżkę życia! Mandić był złotym dzieciem lokalnego prog rocka - pykał na klawiszkach i w ogóle. Ale uznał, że w lata osiemdziesiąte wejdzie z buta i zostanie gwiazdą popu. W krótkim czasie wydał dwa albumy, pierwszy promowany dodatkowo krótkim zbiorem teledysków złączonych w program telewizyjny "Belgrad Nocą". W klipach do swoich funky-pop-nowofalowych numerów (przetkanych ckliwymi balladami) złamał wszystkie tabu - latał w sukienkach, szpilach i makijażu, klepał po tyłkach roznegliżowane modelki, oglądał film porno z samym sobą i robił wiele innych dziwnych rzeczy (np. był jurorem w jakimś futurystycznym programie kulinaranym). Zresztą śpiewał również o seksie (pozwólcie, że nie przetłumaczę na polski tytułu numeru "Sve Su Seke Jebene", okej?) i generalnie o relacjach damsko-męskich, niekiedy w dość nieszablonowy sposób - np. zalinkowany numer jest o tym, że jego laska jest dla niego niedostępna, bo marzy o Akiro Kurosawie

...jak potoczyły się losy gościa, który paradował w 1981 roku w jugosławiańskiej telewizji w damskich ciuszkach, śpiewał o seksie i malował sobie oczy? No niezbyt ciekawie, bo za namową swojego kumpla z dzieciństwa, niejakiego Arkana, krwawego zbrodniarza wojennego, wkręcił się w pomoc jego mrocznej, paramilitarnej organizacji, znanej jako Tygrysy Akrana. Co prawda ponoć tylko przywoził im piwko i fajki na front, tym niemniej, delikatnie mówiąc, nie jest to najbardziej sympatyczny wpis w CV naszego serbskiego Bowiego. Dobrze, że zajmował się tym tylko chwilę, potem wrócił do muzy.

I tym mrocznym wątkiem kończę ten przegląd. Miłego seansu!

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

Legendarny Šarlo Akrobata, jak już wspomniałem, był zespołem wiecznie balansującym na krawędzi autodestrukcji. Grali reggae i ska w neurotyczny sposób, z czasem zaczęli być coraz bardziej zgrzytliwi i awangardowi, a na debiutanckim albumie postanowili popełnić rytualne komercyjne samobójstwo, podejmując decyzje - na poziomie materiału, jego aranżacji, produkcji, nawet samego tytułu płyty - mogące zdezorientować słuchacza. Zapewne było to odbicie wewnętrznej sytuacji w zespole, Koja chciał grać coś innego, Milan Mladenović coś innego, a VD był tak świetnym perkusistą, że odnalazłby się we wszystkim. Od pewnego momentu pęknięcia nie dało się skleić - po trasie po Polsce, jesienią 1981 roku zespół wziął i się rozwiązał.

Co zrobił Koja już wiemy - nagrał pod szyldem Disciplina Kičme serię wpierdoli na przesterowany bas i perkusję. Mladenović poszedł w innym kierunku. Sformułował zespół o nazwie Katarina II , na swój sposób będący supergrupą, każdy bowiem albo odegrał ważną rolę na miejscowej scenie albo miał ją odegrać. Klasycznie wykształcona pianistka Margita "Magi" Stefanović wprawdzie nigdzie nie grała, ale ziomkowała się z Idoli, którzy dla jajec pisali na murach w Belgradzie "Magi to chłopak!". Gitarzysta Dragomir Mihajlović był starym druhem lidera - grywali razem od lat, przewinął się przez pierwszy skład Akrobaty, gościnnie zagrał na debiucie. Basista Bojan Pečar pykał w VIA Talas (pop-rockowa nowa fala, nagrali jeden album, sympatyczny). Na bębny wskoczył nieoceniony VD. No i do roboty.

Jeśli Koja rozpad poprzedniego zespołu odreagował częstując świat chaosem i wpierdolem, o tyle na debiutanckim albumie Katariny II (84 rok) nie było miejsca na podejście typu "a chuj tam, lecimy". Jest to muzyka dopracowana, doaranżowana co do nutki. W największym skrócie, jest to nowofalowy rock o artystycznych ambicjach - czasem słychać Talking Heads, czasem 'kolorowych" Crimsonów, czasem, bo ja wiem...może Petera Gabriela (z pierwszych czterech solówek)? - a wszystko to zagrane z post-punkowymi kantami. Piosenki są różnorodne - od nowofalowych, zadziornych strzałów, przez bardziej przebojowe, czasem funky hity, przez momenty bardziej kruche i emocjonalne, po awangardowe plamy, eksperymenty i otwarte formy - rzeczy bardziej zamknięte są na stronie A, strona B to większe odloty i zabawy formą. Wszystko spajają koronkowe, mozaikowe aranże, precyzyjnie rozpisane na instrumentarium. Gitarki budują swoje tekstury z dość chirurgiczną precyzją. Klawisze bywają czasem niebiańskie, a czasem robią PLUUUUM. Bas jest dość miękki, ale zdecydowany, lubi wysunąć się na pierwszy plan, niekiedy prowadzi całość. VD na perkusji jest zajebisty, trzyma resztę za mordę, ma groove, jest elementem, który sprawia, że ta - dość niekiedy chłodna - muzyka żyje, jest organiczna.

Najmocniejszym strzałem jest zamknięcie strony A, utwór "Geto". To poruszające, rozdzierająco smutne wyznanie zapewne sprawdziłoby się nawet gdyby Milan zaśpiewał je z pudłówką na rogu ulicy. Zespół zamknął to jednak w precyzyjnej, niemalże matematycznej aranżacji, z kumulacją napięcia w impresjonistycznej, crimsonowskiej solówce.

Po debiucie zespół, z powodu różnych problemow, zmienił skład i nazwę na Ekatarina Velika. Milan Mladenović ruszył by dalej budować swój przyszły pomnik wielkiej osobowości rockowej Jugosławii czasów jej upadku.





Fotki z bloga STRAŽARNI LOPOV

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

Czas na historię z cyklu: bo ja wiem? Przypadkowy humor absurdalny?

W 1981 ORA - jugosławiański odpowiednik Ochotniczych Hufców Pracy - uznał, że przydałby im się nowy plakat, który by tych młodych zachęcił do roboty. Robotę do wykonania dostał serbski plastyk Branko Gavrić. I uznał, że warto polecieć na grubo. Do projektu zapozował mu Vlada Divljan z VIS Idoli. Niestety, oryginalny projekt wyszedł w druku do dupy, w związku z tym autor postanowił odtworzyć go 1:1 po latach. Wyglądało to tak.



Tak więc podsumowujmy, aby to wybrzmiało. Plastyk projektujący plakat dla socjalistycznej organizacji w socjalistycznej Jugosławii, zaprojektował plakat, który totalnie komiksowo odtwarzał wszystkie klisze socrealizmu i jednocześnie wywracał je do góry nogami, na herosa socjalistycznej pracy wystylizowana została nowofalowa gwiazda najpopularniejszego zespołu w kraju (który to zespół w swoich piosenkach też wykorzystywał socrealistyczne toposy, żeby wywrócić je do góry nogami, vide "Maljčiki", które w tekście i teledysku robią sobie jaja na twardo z konceptu stachanowców i "Rusija" czyli jakaś symulacja jak wyglądałaby socrealistyczna ballada miłosna) i ubrał go w strój Supermana. Ponoć na prowincji trochę się go czepiano, tam jeszcze zachowało się sporo betonowych towarzyszy, którym ten amerykański Superman nie leżał, więc nie chcieli tego wywieszać, a nawet palili wydrukowane plakaty. Ale generalnie - przeszło to i Vlada Divljan, new wave hiperobociarz superman, normalnie wisiał sobie na ulicach i zachęcał żeby wziąć się do roboty. Nie wiem czy znam wiele bardziej wyrafinowanych konceptualnych żartów.

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

"ćwir ćwir, ćwir ćwir, ma turkaweczko;
ćwir ćwir, ćwir ćwir - zrobię ci dziecko"



A plakat ryje mózgownicę.

_________________
Tygrysie, tygrysie - czemu chodzisz w dresie?

To jest bardzo subtelne, bo o ile w Malczikach polecieli grubą szyderą, to Rusija to była w zasadzie urocza piosenka miłosna, z piękną melodią i pięknymi linijkami (specjalnie pojechalem w Belgradzie na ulice wspomniana w tym numerze, w pierwszej linijce...) tylko z tymi twistem, że ona ma silne ręce i wyrabia tam w tej fabryce, a on się uczy i w wolnych chwilach jej czyta powieści Fadiejewa ("Młoda Gwardia", te klimaty) - a potem wypatrują, jak Malenczuk, Wostoka na niebie. Bardziej specyficzna zabawa konwencją niż beka w kazdym razie

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

Na mnie źle zadziałał ten polski jugoton. Nie żebym był jakimś wrogiem, ale po prostu nie miałem ochoty poznawać jugosłowiańskich oryginałów, mimo że mnie zasadniczo takie lokalne klimaty muzyczne bardzo interesują. Chyba też nazwa Električny Orgazam, mimo że przykuwająca uwagę, to zadziałała jakoś zniechęcająco.

Tym bardziej cieszę się, że Prazeo zanęcił, bo słuchanie płyt z tego nurtu staje się dla mnie istotnym wydarzeniem. I dziwne odczucia towarzyszą temu słuchaniu, bo z jednej strony są to dla mnie rzeczy nowe, a przy tym intrygujące, ciekawe, a z drugiej wydają się być jakoś znajome. Trochę jakbym odkrył zapomniane pomieszczenie w moim domu, albo jakąś część własnego ciała, o której dotychczas nie wiedziałem. I coś się w moim mózgu dzieje.

I jeden na razie widzę słaby punkt w nagraniach, które poznałem. Że oprócz tej odjechanej muzyki pojawiają się jakieś rock'n'rollowe pastisze albo covery. A po cóż?

_________________
Tygrysie, tygrysie - czemu chodzisz w dresie?

Z tym rock'n'rollem to ciekawa kwestia. Ja np. nie przepadam za Orgazamowym coverem Beatlesów z pierwszej płyty, uważam, że ani to jakieś szczególnie dobre wykonanie ani odkrywcze, nie ma zalet oryginału, a nic lepszego nie wnosi U Idoli to chyba kwestia ich warholowskiej miłości do różnych popkulturowych archetypów (tak jak z tym Supermenem!) plus oni trochę pozowali na vintage zespół z wczesnej szeździesiony - takich trochę nerdów, trochę smarkaczy, studenciaków, co latają za dziewczynami - i w tym kluczu bym to interpretował. Cover Chucka Berrego "Hajde!" bardzo lubię, bo już w wersji Stonesów (z tym, że nie singlowej, a takiej z BBC) czułem tam trochę wibrację wczesnego punku z 1977 i ten cover jakoś to wydobywa Ale np. na płycie "Odbrana i poslednji dani" na stronie B. pojawia się kilka takich rock'n'rollowych numerów i trochę uważam, że i muzycznie, i tekstowo mają się nijak do całości, wręcz zrzucają mnie lekko na ziemię, to chyba największe mielizny z całego materiału dla mnie


W ogóle to zamówiłem sobie książkę o Idoli, idzie pocztą sobie z Bałkanów...:



Co ciekawe sprawdziłem autorkę i trochę zaskoczenie, bo to żadna tam zwykła dziennikarka muzyczna, która pisze biografię o zespole, a

Ana Marija Grbić (ur. 1987 w Belgradzie) – ukończyła studia z literatury porównawczej, obecnie przygotowuje doktorat z literaturoznawstwa. Opublikowała trzy tomy poetyckie: Da, ali nemoj se plašiti (2012), Venerini i ostali bregovi (2014) oraz Zemlja 2.0 (2017), biografię słynnego jugosłowiańskiego zespołu Idoli, a także zbiór opowiadań Srneća leđa (2021). Jest założycielką organizacji poetyckiej ARGH!, w Radiu Belgrad 2 prowadzi program Klub 2.

(źródło).

Fajnie, jestem ciekawy jak te różne konteksty tam będą wyjaśnione, może coś nowego się dowiem. Przy czym ja ten język (a może te języki...) znam na poziomie podstawowo podstawowym, wiec pewnie będzie rycie z translatorem i gdzieś koło 2027 ogarnę całość

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

Napisałbym cierpko, ze na tych kowerach ćwiczyli często swoją późniejszą miałkość

_________________
Mężczyzna pracujący tam powiedział:

- Z pańskim forum jest wszystko w porządku.

O płycie "Bistriji ili tuplji covek biva kad..." zespołu Šarlo Akrobata już pisałem. Ale to było 9 lat temu. Człowiek może jest bystrzejszy, może głupszy (tytuł płyty brzmi po polsku "Bystrzejszy lub głupszy człowiek bywa gdy..."), a na pewno zna te płytę lepiej niż wtedy.

Šarlo debiutował na składance "Paket aranžman" i od razu zaprezentował się, jako zespół conajmniej obiecujący. Ich 4 numery - mieszanka 2 tonowego reggae i ska z nowofalową neurozą, oraz ciętym post-punkiem typu Gang of Four, zagrane z żarem i dynamiką - to było coś nowego, ciekawego, a jednak chwytliwego. Kilka miesięcy później nagrywali już długograja. I postanowili iść na całość. Gotowa płyta okazała się jednak strzałem, na który mało kto był gotowy. Na pewno nie była na to gotowa wytwórnia PGP-RTB, która pozbyła się materiału i opchnęła go, zawsze gotowemu na takie odpały, Jugotonowi. Ale i pewnie słuchacze mieli wątpliwości.

Można te płytę interpretować na różne sposoby. Może jako komercyjne samobójstwo, albo rodzaj filtru dla mniej odpornych słuchaczy - tyle tu dziwnych pułapek, zakamarków i eksperymentów. Może jako szkic, dalekie od domknięcia i ostatecznych szlifów dzieło, bardziej brudnopis albumu, pełen notatek wpisywanych rozedrganą rękę. Ale i jako wyraz ambicji trzech nakręconych młodych ludzi, którzy postanowili wcisnąć tu wszystkie swoje pomysły - od dubowych efektów po nojzową napierdalankę i no wave. Wskakujemy na karuzelę.

Zaczynamy od krótkiego intra, później dostajemy rozklekotaną i rozwaloną na wszystkie strony improwizację typu "zaprośmy ziomków do studia i zamieńmy się instrumentami, zobaczymy co się stanie". Ale potem riff utworu "Fenomen" pokazuje, że wskoczyliśmy już na właściwie obroty i płyta zaczyna pędzić jak szalona. Zespół na pełnych obrotach gra rozpędzony, riffowy post-punk, genialny Vd bębni jakby miał cztery pary rąk, a Koja na basie jest jednocześnie Lemmym i Robem Wrightem - rzęzi, riffuje, smaży i grzmi. I tak dostajemy kolejne strzały: "Sad se jasno vidi", "Rano izjutra". Ta wzmianka o Robie Wrighcie nie jest przypadkowa, ja tu dużo słyszę takich elementów, które potem były w NoMeansNo - ten sam rodzaj intensywności, zgrania, po prostu power power trio do sześcianu.

Gdyby cała płyta brzmiała tak jak te kilka strzałów, może i ludzie by to łyknęli. Ale oto wpadamy nagle w dziwne rejony i nie wiadomo dokąd ta przygoda nas zaprowadzi. "Ljubavna priča" to serce i płuca albumu, siedmiominutowa improwizacja, no wave reggae, które raz odpuszcza by za chwilę dopierdolić, czasem się uspokoja i nawet łagodniej, by walnąć w ucho gryzącymi dysonansami. "Samo ponekad" i ""O, O, O..." to fragmenty bardziej przyswajalne, najbardziej 2 Tonowe i przesiąknięte ska, ale i w nich, w drobnych szczegółach aranżu, w różnych ornamentach, kryje się abstrakcja i coś dziwnego. "Čovek" znowu wrzuca nas na punkową ścieżkę, ale jeszcze mocniej - tu już nie ma żartów, to rozpędzona maszyna do mielenia mięsa, która zmiażdży wszystko, co spotka. "Bes" byłby zapewne dość normalną piosenką, gdyby ekipa Sarlo nie zdecydowała się użyć w niej WSZYSTKICH dubowych efektów, jakie przyszły im do głowy (w ogóle dub cały czas gdzieś tu się przewija, mieli w studio ziomka, który ogarniał jak robić dub i cały czas a to coś się zdileluje, a tu jakieś echo wjedzie). Fever dream.

Koi nas "Problem" - smutne, wolne reggae, powoli sunące (choć w tym jak zagra gitarka czy chrumknie bas słychać, że to ta sama ekipa). I kończymy już całkiem przystępnie "Ja želim jako" to niemalże The Jam, a "Pazite na decu (II)", mimo pędu i chaosu też jest na swój sposób przebojowe.

Fascynująca płyta. Omówiłem materiał, ale wydaje mi się, że najważniejszy nawet nie jest sam materiał, ale to JAK jest grany - jak ten Vd gra na perkusji tornado, jak ten bas burczy, gitara tnie, to wszystko wchodzi ze sobą w dialogi...Niesamowite power trio, zagrane i intensywne, unikalne. W każdym razie: polecam całość każdemu. Jak się spodoba - to okej. A jak nie - zawsze można używać funkcji "skip" i polubić te mniej pojebane utwory

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!

Moją opowieść o zespole Haustor, zakończyłem na przełomie roku 1981 i 1982, kiedy to panowie nagrali moim zdaniem swoje najciekawsze (i najbardziej przeoczone dzieło) dzieło, prawdziwą perełkę w kategorii krótki metraż: singla Majmuni I Mjesec/Zima/Capri. Pochylamy się więc nad nim jeszcze raz, bo wprost go uwielbiam. Trzy numery rozwijały pomysły i koncepty ze strony B. debiutanckiego albumu: były bardzo nerwowe i kanciaste, bogate aranżacyjnie, a przy tym zwięzłe. "Majmuni i Mjesec" to prawdziwe mistrzostwo aranżacji: szorstki numer, jednocześnie bogaty i związły, zdaje się, że o rozstaniu albo o czymś takim, z zajebiście poukładanymi kolejnymi częściami (mój ulubiony to nieco mroczny mostek o karaluchach i kurczakach w kuchni), z przedziwną partią basu Srdana Sachera, który gra albo nie gra, zależnie jak mu się podoba, ze świetnymi chórkami rozjeżdżającymi się z głównym wokalem(HRABAR PAR!). "Zima" - to ten sam kierunek, ale jeszcze bardziej zwariowany, z jakąś ludową i jednocześnie ludyczną energię, z elementami psychodelii, i znowu super poukładanymi wokalami, które wręcz się ze sobą przepychają. "Capri" zaś to krótki i minimalistyczny instrumental, będący pretekstem, żeby Damir Prica (czaicie? Pri-ca - Ca-pri). Czad.



Za singlem poszedłby zapewne długograj, utrzymany w tym samym klimacie, ale niestety: Srdan Sacher musiał dostać bilet do wojska i swoje odsłużył. Na szczęście zespół zdążył na początku 1982 roku zagrać pożegnalny koncert, który po latach ukazał się na płycie Ulje Je Na Vodi. Specyficzna to płyta - zapis z konsolety, jakby suchy i sterylny, nie oddający do końca klimatu koncertu, jakby spłaszczony. Musiałem się do niego długo przyzwyczajać, ostatecznie jednak eksperyment okazał się sukcesem - słuchawki albo dość głośne odsłuchy na kolumnach zrobiły swoje i zacząłem wchodzić w ten klimat. A było to show niezwykłe! Sam koncept był niezłym odlotem, bo zespół udawał, że jest 2082 roku, a oni czczą setną rocznicę swojego rozwiązania. A dalej było jeszcze lepiej. Przearanżowane, niekiedy rozjamowane wersje numerów z pierwszej płyty! Niesamowici Duhovi - z przedziwnym teatrem w środku, rozwinięciem całej tej historii o najebce na wsi, która kończy się spotkaniem z duchami, jakieś krzywe mantry po chorwacku, śpiewanie na kilka głosów, gadanie, prawdziwy spektakl. No i numery, których na płycie nie było, które być może miały być na drugiej płycie. Rozpędzony, punkowy i obrazoburczy Cijeli Svijet Je Bolestan, nieco bardziej wyluzowany Kad Mi Pukne Film - obrazek obyczajowy, o dzieciakach na Kawa-Kawasaki, politykach i kiepskich filmowcach w Mercedesach, i głównym bohaterze, który jest po prostu najebusem. Jest też legendarny, przez lata zatrzymywany przez cenzurę numer numer Radnička Klasa Odlazi U Raj - na swój sposób profetyczna, poetycka, możliwa do interpretacji na różne sposoby wizja robotników, którzy, pod okiem diabła sączącego koniak, wsiadają w pociąg i odjeżdżają do nieba. I smutne reggae Ne-Običan Dan - też prorocze i to przerażająco, bo to z kolei wizja rowerowej podróży przez wojenne miasto, gdzie nikt nie przeżył...Normalnie Vukovar w 1991.

W 1982 w Polsce Brygada Kryzys grała swój pożegnalny koncert. I tak myślę: gdyby te dwie ekipy móc wtedy połączyć na jednym wydarzeniu, to byłby gruby lot. Bardzo gruby.

_________________
gdzie znalazłeś takie fayne buty i taką fayną głowę?


FORZA NAPOLI SEMPRE!